Europese Jazz aan de Top van de Wereld

Type:opiniestuk
Auteur:Stuart Nicholson
BronWeerklank forum
Bron:Weerklank forum
Publicatiedatum:12.09.2007
Taal:Nederlands
Raadpleegbaar:in Muziekcentrum Vlaanderen (op afspraak)

Korte beschrijving

Nederlandse vertaling van een opiniestuk dat jazzjournalist Stuart Nicholson schreef naar aanleiding van de tweede Flemish Jazz Meeting in Brugge en Gent 2007.

Artikel

Afgelopen weekend vond een tweede editie van de Flemish Jazz Meeting plaats, een uitzonderlijk initiatief ter promotie van de Vlaamse jazz in de rest van de wereld. Meer dan 100 promotoren en mediavertegenwoordigers uit de EU en landen als Canada, Litouwen, Azerbeidzjan, de Verenigde Staten, Estland en Turkije zullen er gedurende dit vierdaags evenement samenkomen.

De tijd lijkt rijp te zijn voor een dergelijk initiatief. Er is een toenemende consensus onder verschillende Europese promotoren, jazzmusici en critici over het feit dat de Europese jazz eindelijk zijn rechtmatige plaats inneemt. In het verleden werden de affiches van de meeste Europese jazzfestivals gedomineerd door Amerikaanse headliners, terwijl Europese jazzmusici vaak de gaatjes mochten opvullen. Maar deze situatie is –in snel tempo- aan het veranderen.

Na pakweg een eeuw die gekenmerkt werd door regelmatige schokgolven van vernieuwing, lijkt de Amerikaanse jazz, om het met de woorden van een festivalproducer uit te drukken, beland te zijn “in een doodlopend straatje”. Zonder vernieuwende muzikanten die het voortouw nemen om jazz naar nieuwe horizonten te leiden, zoals dit wel het geval was met iconen als Louis Armstrong, Charlie Parker, Miles Davis, John Coltrane of Ornette Coleman, lijkt de belangrijkste stroming binnen de Amerikaanse jazzmuziek sinds de jaren tachtig te bestaan uit virtuoze herhaling.

Hiertegenover staat de Europese jazz die uit de schaduw van zijn grote Amerikaanse broer is gestapt en het publiek boeit met zijn avontuurlijkheid, originaliteit en diversiteit. Voor velen vormt vooral Noorse jazz de voorhoede van deze stille revolutie, in zoverre zelfs dat de kwaliteitskrant The Guardian enkele maanden terug in een groot artikel poneerde dat niet langer New Orleans of New York als hoofdsteden van de jazz fungeren maar Oslo de rechtmatige eigenaar is van deze titel.

Er is een zekere sound die Noorse jazz en bij uitbreiding Scandinavische jazz onderscheidt van de Amerikaanse benadering en die gekend staat als de Nordic Tone. Omschreven door de beroemde Noorse bassist Arlid Andersen als ‘Noord-Europese blues’, vormen vooral de bedachtzame melancholie, intensiteit en less-is-more ethos de kenmerken die de Scandinavische jazz onderscheiden van de rest van de jazzwereld.

Maar Noorwegen is slechts één voorbeeld van hoe jazz in Europa wordt heruitgevonden door lokale musici op een manier die hun eigen cultuur reflecteert.

In Nederland bijvoorbeeld hebben musici als Han Bennik, Willem Breuker en het ICP Orchestra een heel aparte jazzstijl ontwikkeld die de Hollandse cultuur weerspiegelt met haar koloniaal verleden, klassieke tradities, straatorgels en dies meer en die totaal verschilt van de stijl van pakweg Andalusische muzikanten als pianist Chano Dominguez, die flamenco-elementen incorporeert in zijn jazzimprovisaties.

Voor sommigen echter, vooral Amerikanen, is jazz die gespeeld wordt buiten de context van de Amerikaanse stijlen problematisch. Maar het streven naar de creatie van originele muziek die zowel deel uitmaakt van de universele jazztaal als een individuele uitdrukking van identiteit (veelal culturele identiteit) wordt nergens beter geïllustreerd dan in Europa: een klein continent met een diversiteit aan natiestaten waar nieuwe ‘lokale’ jazzdialecten ontstaan zijn door een kruising van jazz met de lokale cultuur, folklorevormen, klassieke muziek en zelfs lokale popmuziek – een proces gekend als ‘glocalisering’.

Het belangrijkste punt hierbij is dat het proces dat die glocalisering in de hand werkt, voortkomt uit de nood aan een identiteit. In een tijdperk dat gevuld is met politieke stormen en complexe discussies over persoonlijke en culturele identiteit, weten we dat globalisering grenzen vernietigt en zo angst zaait voor het verliezen van onze culturele ankerpunten en identiteit. De toenemende ‘glocalisering’ van jazz door de Europese jazzgemeenschap vormt een antwoord hierop door een middel aan te reiken aan lokale musici verspreid over heel Europa om hun culturele identiteit en plaats binnen de muziek op te nemen.

Deze trend valt perfect samen met het belangrijke ‘Communicatie over een Europese Agenda voor Cultuur in een Globaliserende Wereld’, vooropgesteld door de EU. Paragraaf 3 van dit document stelt drie objectieven voorop – de promotie van culturele diversiteit, de promotie van cultuur als een katalysator voor creativiteit en de promotie van cultuur als een vitaal element binnen de relaties van de Unie. Europese jazz beantwoordt aan elk van deze drie doelstellingen, wat zou kunnen suggereren dat jazz meer de voorgrond moet nemen binnen het culturele denken van de EU.

Geglocaliseerde vormen van jazz promoten culturele diversiteit, jazz is overduidelijk een katalysator voor creativiteit. In Nederland bijvoorbeeld wordt jazz al lang gebruikt als een middel voor culturele diplomatie. Zoals Ferdinand Dorsman, voormalig hoofd van het Internationaal Cultureel Beleid het zelf stelde: “Mensen associëren de Nederlanders met vrijheid, tolerantie, een zekere speelsheid en een gezonde afkeer van begrenzing en jazz is een goeie manier om dit te illustreren… jazz is een goed instrument om mensen met elkaar te verbinden.”

Tijdens de Flemish Jazz Meeting speelde deze culturele diversiteit zeker een hoofdrol.
De bezetting van de groepen toont alvast aan dat jazz in België geen taalgrens kent.

Over de auteur
Stuart Nicholson is een internationaal bekroond auteur en jazzjournalist wiens werken werden vertaald in elf talen. Zijn meest recente boek is de bewierookte best seller Is Jazz Dead (Or Has It Moved to a New Address)? Uitgegeven bij Routledge.

(Dit artikel wordt gepubliceerd met toestemming van de auteur en de uitgever)

Verwante items in de databank

Nieuws:Flemish Jazz Meeting 2007 (14.03.2007)
Organisaties:Muziekcentrum Vlaanderen (ondersteunende organisatie, bibliotheek, archief, studiecentrum, website)
VIERNULVIER (kunstencentrum, muziekorganisaties)
De Werf (kunstencentrum, club / kleine concertzaal, platenfirma / label)
Releases:Jazztublieft!
Externe links:Flemish Jazz Meeting

Trefwoorden: , , ,